Našu okolinu je priroda ukrasila neverovatnim reljefom, pa često možemo nedaleko od kuće da vidimo njene kreacije. Na samom putu do vodopada nalazi se spomenik poginulim rudarima. U rudniku ,,Vodna” kod Resavice 21. aprila je obeleženo 30 godina od nesreće u kojoj su poginula 34 rudara. U jami ,,Strmosten” 21. aprila 1984. godine, u 10:30 časova došlo je do eksplozije metana u kojoj su poginula 34 rudara. Na mesto nesreće prva je stigla Rembasova četa za spasavanje, a zatim i čete iz Aleksinca, iz rudnika ,,Soko”, ,,Bogovine”, ,,Morava”.

 

spomenik-vodna

 

Veliki Buk ili Lisine je vodopad u istočnoj Srbiji, na padinama Beljanice. Vodopad se nalazi na rečici Vrelu, desnoj pritoci reke Resave. Smešten je na oko 380 metara nadmorske visine, u blizini Resavske pećine. Prema tipu nastanka spada u akumulacione vodopade, nastale akumulacijom bigra.

vodopad-lisine

U podnožju je formirano jezerce male dubine, okruženo bigrenim blokovima. Zajedno sa izvorom rečice Vrelo pod zaštitom je države, kao spomenik prirode „Vodopad Lisine“ i kao objekat geonasleđa Srbije. Vrelo sakuplja vode sa širokih kraških predela Beljanice, a direktna hidrografska veza ustanovljena je sa rekama ponornicama iz uvala Rečke i Busovate.
Vodopad Lisine dugo je smatran najvišim vodopadom u zemlji, sa visinom od 25 metara, dok tokom 1990-ih nisu otkriveni vodopadi na Staroj planini. Kako se do vodopada stiže pute koji je uređen, na samom lokalitetu zastaje dah od visine i lepote ovog vodopada. Praćen manji vodopadima dolazi se do samog izvora, uređenom stazom.

 

vodopad-lisine-manji

 

staza-lisine

 

Krupajsko vrelo se nalazi u istočnoj Srbiji ispod zapadnog krečnjačkog odsekaBeljanice na nadmorskoj visini od 220 m. Smešteno je u ataru sela Milanovca, udaljenom od Žagubice oko 35 km. Ovo vrelo spada u grupu kraških vrela, a temperatura vode kreće se od 9-11°-{S}-. Vrelo je pri dnu amfiteatralnog oblika strmih, mestimično vertikalnih strana. Potok vrela, odnosno vrelska otoka ukupne dužine 435 metara, prvo otiče prema severu na dužini od 130 metara, a zatim skreće prema zapadu i posle nekih 300 metara uliva se u Krupajsku reku. Zbog izgradnje brane na otoci vrela visoke oko 3 metara vrelo danas ima izgled izduženog jezerca dužine 40 i širine 17 metara čija se voda atraktivnim vodopadom preliva preko krune ove ustave.

 

krupanjsko-vrelo

 

 

Speleoronilačkim proučavanjima u 1998. godini, koja predstavljaju izvanredni istraživački poduhvat, otkriveno je postojanje preko 70 m dubokog inverznog kraka pećinskog sifona kojim vode vrela dospevaju iz krečnjačkog masiva Beljanice. Od brane do mlina, vrelski potok teče kroz krečnjačku sutjesku strmih strana i slapovitog korita. Hidrološki režim vrela i njegova izdašnost nisu dovoljno ispitani. Kao i većina kraških izvora, ovo vrelo se odlikuje velikim promenama izdašnosti u toku jedne godine, a pogotovu u višegodišnjem periodu. Kod zgrade mlina, nalazi se betonska česma sa pet metalnih cevi na kojima ističe topla voda temperature 26˙C i izdašnosti 6 - 10 lit/sek. Ova voda potiče iz prirodnog termalnog izvora koji je kaptiran i podzemno sproveden do česme.

 

krupanjsko-vrelo2

 

Desetak metara od česme je druga termalna pojava predstavljena izvorom u obliku minijaturnog vodoskoka koji je nastao na samoizlivnoj geološkoj bušotini.

 

krupanjsko-vrelo3

 

Krupajsko vrelo i ambijent u okolini od 9 ha su zaštićeni kao spomenik prirode od nacionalnog značaja Republike Srbije.

 

Fotografije Milena Stojanović, Marko Marković, Miloš Krstić

Teks M.S.

 

 

Mali oglasi Paraćin